فواید روزه گرفتن برای سلامتی؛ آیا ضرر هم دارد؟

روزه‌داری از دیرباز بخشی از سنت‌ها و آئین مذاهب بسیاری بوده است، اما تنها در سال‌های اخیر، فواید روزه گرفتن یا محدود کردن مصرف غذا برای سلامتی، مورد بررسی قرار گرفته است. اخیراً، بسیاری از مطالعات در مورد اثرات روزه‌داری متناوب (دوره‌های کوتاه عدم مصرف غذا یا مصرف محدود غذا)  بر سلامتی مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است.

فواید سلامتی روزه داری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• کاهش وزن
• کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 
• بهبود سلامت قلب و مغز
• کاهش خطر ابتلا به سرطان
• کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب
• افزایش طول عمر

تا به امروز، روزه داری فقط برای کاهش وزن و دیابت در انسان مورد توجه قرار گرفته بوده است. اما، تحقیقات بیشتری برای بررسی اینکه آیا اثرات مشابه در افراد دیده می شود یا خیر، مورد نیاز است.

اکنون، یک مطالعه به رهبری محققان MIT نشان داده است که چگونه روزه گرفتن و سپس تغذیه مجدد باعث تحریک بازسازی سلولی در روده می شود، اما این تحقیق همچنین نشان داده است که خطر تحریک تشکیل تومورهای روده را نیز به همراه دارد (محققان MIT  یا مؤسسه فناوری ماساچوست از پیشگامان برجسته در علوم و فناوری‌های نوین هستند. این دانشگاه به دلیل تحقیقات پیشرفته و نوآوری‌های چشمگیر در زمینه‌های مختلف مانند هوش مصنوعی، بیوتکنولوژی، فیزیک، مهندسی، علوم کامپیوتر، و اقتصاد شهرت دارد)

یافته های جدید در مورد فواید روزه داری

مطالعات قبلی از همان گروه تحقیقاتی نشان داده است که موش هایی که به مدت 24 ساعت ناشتا بوده و سپس با رژیم غذایی معمولی خود تغذیه می شوند، عملکرد سلول های بنیادی روده را بهبود می بخشد، که ممکن است بازسازی روده را تقویت کند و به بهبودی پس از جراحات یا التهاب کمک کند.

در این مطالعه، محققان موش ها را به سه گروه تقسیم کردند: گروه اول به مدت 24 ساعت روزه گرفتند. گروه 2 به مدت 24 ساعت ناشتا بودند و سپس به آنها اجازه داده شد در طول یک دوره 24 ساعته تغذیه مجدد هر چه می خواهند بخورند. و یک گروه کنترل در طول آزمایش هر چه می خواستند خوردند. همه گروه ها در همه زمان ها دسترسی نامحدود به آب داشتند.

در مقاطع زمانی مختلف در طول آزمایش، محققان سلول های بنیادی روده موش ها را تجزیه و تحلیل کردند. آنها دریافتند که توانایی تکثیر سلول های بنیادی در طول دوره 24 ساعته تغذیه مجدد در موش هایی که قبلا 24 ساعت روزه گرفته بودند، بالاترین میزان بود. این سلول‌ها همچنین سریع‌تر از سلول‌های بنیادی روده موش‌هایی که اصلا روزه نگرفته بودند تکثیر شدند.

این سلول ها همچنین یک مسیر سیگنالینگ سلولی به نام mTOR را فعال کردند که در متابولیسم سلولی، رشد و تنظیم سنتز پروتئین نقش دارد. هنگامی که فعال می شود، سلول ها پروتئین بیشتری تولید می کنند که برای تکثیر سلول های بنیادی حیاتی است. محققان نشان دادند که وقتی mTOR در این سلول‌های بنیادی فعال می‌شود، سطوح بالاتری از پلی آمین‌ها تولید می‌کنند که مولکول‌های کوچکی هستند که برای رشد و تقسیم سلولی لازم می باشند.

نویسندگان این مطالعه، اومر یلماز، شین یا ایمادا و صالح خاوالد به پزشکی نیوز تودی گفتند:سلول‌های بنیادی روده سلول‌هایی هستند که در فیزیولوژی طبیعی و پس از آسیب، مسئول بازسازی اپیتلیوم روده هستند. از آنجایی که تغذیه مجدد ظرفیت بازسازی این سلول ها را افزایش می دهد، این برای تجدید بافت روده به ویژه در بافت آسیب دیده بسیار مفید است. 

Eamon Laird، استادیار دانشگاه ATU Sligo ایرلند، موافقت کردند که این بازسازی سریع می تواند مفید باشد: از نظر تکاملی این امر منطقی خواهد بود. پس از یک زمان دشوار یا یک دوره بدون منابع، بدن به محض دریافت دوباره غذا یا منابع، بازسازی سلولی را در اولویت قرار می دهد و به علت اینکه نمی داند سختی بعدی چه زمانی فرا خواهد رسید، باید سلول ها را برای دوره سخت بعدی ترمیم و آماده کند.

با این حال، او اضافه کرد: "نقطه منفی این است که هزینه متابولیک یا سلولی این نوسانات ثابت از منابع غنی به منابع فقیر چقدر است؟

عوارض منفی روزه چیست؟

به گفته موسسه ملی سرطان: "سرطان بیماری است که در آن برخی از سلول های بدن به طور غیرقابل کنترلی رشد می کنند و به سایر قسمت های بدن گسترش می یابند." بنابراین آیا سلول هایی که تحریک می شوند تکثیر شوند می توانند منجر به سرطان شوند. این مطالعه نشان می‌دهد که ممکن است چنین باشد؛ سلول‌های بنیادی روده در این حالت بسیار احیاکننده، احتمال سرطانی شدن بسیار بیشتری دارند.

زمانی که محققان یک ژن سرطان‌زا را در موش‌ها در طول تغذیه مجدد فعال کردند، احتمال تبدیل شدن سلول‌ها به پولیپ‌های پیش سرطانی بسیار بیشتر از زمانی بود که ژن در طول روزه‌داری فعال می شد.

علاوه بر این، جهش‌های مرتبط با سرطان که در طول تغذیه مجدد اتفاق می‌افتند، در مقایسه با جهش در طول روزه‌داری، بیشتر باعث ایجاد پولیپ‌های پیش سرطانی می‌شوند.

نویسندگان هشدار دادند که اگرچه این نتایج در موش‌ها بود، اما این امکان وجود دارد که اگر بخواهید یک غذای جهش‌زا (غذایی که در خطر ایجاد جهش است) بخورید، مانند یک تکه گوشت ذغالی شده بلافاصله پس از ناشتا، ممکن است احتمال ایجاد ضایعه سرطانی را افزایش دهید.

آیا باید روزه گرفت یا نه؟

کلسی کاستا، متخصص تغذیه و بنیانگذار Dietitian Insights، به MNT گفت: تحقیقات نشان داده شده است که رژیم‌های روزه‌داری، به‌ویژه رژیم‌هایی که ۲۴ ساعت یا بیشتر طول می‌کشند، سلامت متابولیک را بهبود می‌بخشد و بازسازی بافت را در گونه‌های مختلف، از جمله انسان را  تقویت می‌کند. این عمل ممکن است کاهش عملکرد سلول های بنیادی مرتبط با افزایش سن را معکوس کند و سلول های بنیادی خون ساز و روده را جوان کند.

او افزود: در افراد، رژیم‌های روزه‌داری ممکن است مصرف کالری، وزن بدن، چربی بدن، فشار خون، تری گلیسیرید، گلوکز خون، عدم تحمل گلوکز و نشانگرهای التهابی را کاهش دهند و از متابولیسم سالم حمایت کنند و به پیشگیری یا درمان بیماری‌های مزمن مانند چاقی و دیابت نوع 2 کمک کنند.

با این حال، او هشدار داد: این مطالعه همچنین نشان می‌دهد که در حالی که روزه‌داری و محدودیت کالری ممکن است از رشد تومور جلوگیری کند یا آن را کند کند، دوره غذا خوردن پس از روزه‌داری، که به عنوان تغذیه مجدد شناخته می‌شود، در صورت قرار گرفتن در معرض مواد سرطان‌زا یا تغییرات ژنتیکی (جهش) در این مدت ممکن است خطر ابتلا به تومور را افزایش دهد.

تحقیقات بیشتری برای درک اینکه چگونه برنامه‌های روزه‌داری و محتویات مختلف وعده‌های غذایی بر خطر ابتلا به سرطان تأثیر می‌گذارند، نیاز است. به طور کلی، این مطالعه نشان می‌دهد که در برنامه‌ریزی رژیم غذایی برای تقویت بازسازی بدون افزایش خطر سرطان، در مورد چرخه‌های روزه‌داری و تغذیه مجدد محتاط باشید.

سخن آخر 

روزه‌داری به عنوان یک روش تغذیه‌ای می‌تواند فواید متعددی برای سلامتی داشته باشد، از جمله بهبود متابولیسم، کاهش التهاب، افزایش طول عمر و حمایت از سلامت قلب و مغز. با این حال، همان‌طور که تحقیقات جدید نشان می‌دهند، دوره تغذیه مجدد پس از روزه‌داری نیز اهمیت زیادی دارد و می‌تواند بر روند بازسازی سلولی تأثیر بگذارد. اگرچه این فرآیند می‌تواند به ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده کمک کند، اما در صورت عدم رعایت تغذیه مناسب، احتمال بروز جهش‌های سلولی و افزایش خطر سرطان نیز وجود دارد.

بنابراین، برای بهره‌مندی از فواید روزه‌داری و جلوگیری از عوارض احتمالی آن، رعایت یک رژیم غذایی متعادل و پرهیز از مصرف غذاهای سرطان‌زا پس از روزه‌داری اهمیت زیادی دارد. همچنین، پیش از اتخاذ هرگونه رژیم روزه‌داری طولانی‌مدت، به‌ویژه برای افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای، مشورت با پزشک ضروری است. برای مشاهده قیمت و خرید مکمل‌ها و محصولات مرتبط با سلامت در دوره‌های روزه‌داری، می‌توانید به داروخانه آنلاین خانه دارو مراجعه کنید.

توسط: حسین طهرانی