مقابله با اختلال استرس پس از تصادف رانندگی (PTSD)
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یک وضعیت روانی است که میتواند پس از یک رویداد آسیب زا مانند تصادف رانندگی رخ دهد. این اختلال، بدون درمان، میتواند اثرات طولانی‌مدتی از جمله یادآوری خاطرات گذشته، مشکل در خواب و افسردگی داشته باشد.
تصادفات رانندگی میتوانند تجربیات آسیب‌زایی باشند که میتوانند باعث اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شوند. درک PTSD در ارتباط با تصادفات رانندگی برای تشخیص علائم، پیگیری درمان به موقع و بهبودی از این بیماری بسیار مهم است.
در این مقاله، به علائم و علل اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) پس از تصادف رانندگی، زمان تماس با پزشک، روش‌های درمانی می‌پردازیم.
اختلال استرس پس از تصادف رانندگی
تجربه یک اتفاق ناگهانی و غیرمنتظره، مانند تصادف رانندگی، میتواند خطر ابتلا به یک بیماری روانی مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) را در فرد افزایش دهد.
هر ساله بیش از ۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان به دلیل تصادفات رانندگی دچار آسیب‌های روحی می‌شوند.
اختلال استرس پس از سانحه چیست؟
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یک وضعیت روانی است که ممکن است فرد پس از یک رویداد ترسناک یا آسیب زا به آن مبتلا شود. این اختلال حدود ۶ تا ۹ درصد از افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در زنان بیشتر از مردان شایع است.
اختلال استرس پس از سانحه میتواند بر توانایی فرد در عملکرد روزمره تأثیر بگذارد و بر سلامت روان، رفاه و روابط او تأثیر بگذارد. همچنین ممکن است باعث مشکلات مزمن شود، به سایر بیماری‌های روانی منجر شود و خطر خودکشی را افزایش دهد.
علائم اختلال استرس پس از سانحه
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) معمولاً ظرف ۳ ماه پس از یک حادثه آسیب زا شروع می‌شود، اما گاهی اوقات میتواند سال‌ها بعد بروز کند. علائم اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) پس از تصادف رانندگی ممکن است بسیار متفاوت باشد، اما به طور کلی در چهار دسته قرار می‌گیرند:
افکار آزاد دهنده و یادآوری سانحه
- کابوس ها
- یادآوری سانحه و خاطرات تکرار شونده
- افکار ترسناک یا ناراحت کننده
- علائم فیزیکی استرس
اجتناب
- اجتناب از مکان‌ها، موقعیت‌ها یا اشیایی که فرد را به یاد آن رویداد می‌اندازند
- اجتناب از افکار یا احساساتی که به آن رویداد مربوط می‌شوند
- ضعبف شدن احساسات
تغییرات منفی در افکار و خلق و خو
- مشکل در به یاد آوردن برخی از جنبه‌های رویداد
- داشتن احساساتی مانند گناه یا سرزنش
- از دست دادن علاقه به زندگی
- احساس انزوای اجتماعی یا کناره‌گیری
- عدم حس کردن احساسات مثبتی مانند شادی و رضایت
- ایجاد سایر بیماری‌های روانی مانند افسردگی، اضطراب و فوبیا
بیش برانگیختگی
- مشکل در خواب
- افزایش تحریک‌پذیری و خشم
- حساسیت بیش از حد به خطرات احتمالی
- احساس تنش یا اضطراب مداوم
- مشکل در تمرکز
- احساس پرش و تمایل به وحشت‌زدگی سریع
چه زمانی با پزشک تماس بگیریم
افراد ممکن است پس از تصادف رانندگی دچار افکار ناراحت‌کننده و گیج‌کننده شوند، اما این موارد لزوماً نشان دهنده اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نیستند.
در صورت وجود موارد زیر، مراجعه به پزشک بسیار مهم است:
- علائمی را تجربه کنند که بیش از چند هفته طول بکشد
- علائم به طور خاص مشکل‌ساز باشند یا در زندگی روزمره اختلال ایجاد کنند
- فرد به فکر آسیب رساندن به خود باشد
مداخله زودهنگام و درمان سریع میتواند از بدتر شدن علائم جلوگیری کرده و نتایج را به طور قابل توجهی بهبود بخشد. بنابراین، اگر فرد مشکوک به ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه است، نباید در تماس با پزشک تردید کند.
علل اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) پس از تصادف رانندگی
تصادفات رانندگی میتوانند طاقت‌فرسا باشند. عوامل متعددی می توانند در ایجاد اختلال استرس پس از سانحه پس از تصادف رانندگی نقش داشته باشند، که شامل موارد زیر می باشد:
- ناگهانی بودن و شدت داشتن: ماهیت ناگهانی و گاهی شدید تصادفات رانندگی میتواند باعث شوک شود که میتواند مکانیسم‌های مقابله‌ای معمول فرد را مختل کند.
- ترس از مرگ یا آسیب جدی: تجربه یا مشاهده یک حادثه شدید که باعث ترس واقعی فرد برای زندگی یا ترس از آسیب جدی می‌شود، میتواند پاسخ‌های تروما را تحریک کند.
- از دست دادن کنترل: تصادفات رانندگی اغلب به سرعت و بدون هشدار اتفاق می‌افتند و باعث می‌شوند افراد احساس درماندگی و عدم کنترل کنند.
- از دست دادن یکی از عزیزان: مشاهده آسیب یا مرگ افراد درگیر در تصادف میتواند تروما را بدتر کند.
تشخیص اختلال استرس پس از سانحه
برای ارزیابی اینکه آیا فرد پس از تصادف رانندگی دچار اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شده است یا خیر، یک متخصص روانپزشک غربالگری جامعی انجام می‌دهد. این غربالگری معمولاً ۴۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد و شامل موارد زیر می باشد:
- مصاحبه‌های بالینی: بحث در مورد تصادف و علائم
- پرسشنامه‌ها: پر کردن فرم ارزیابی معیارهای PTSD برای سنجش شدت علائم
برای تشخیص PTSD، فرد باید معیارهای خاص این بیماری را داشته باشد که شامل موارد زیر است:
- تجربه مواجهه با مرگ واقعی یا تهدید به مرگ و یا آسیب جدی ،چه از طریق تجربه مستقیم و چه به عنوان شاهد و یا از طریق تجربه یکی از عزیزانش.
- تجربه موارد زیر حداقل به مدت ۱ ماه:
- حداقل یک علامت تجربه مجدد
- حداقل یک علامت اجتناب
- حداقل دو علامت برانگیختگی و واکنش‌پذیری
- حداقل دو علامت شناختی و خلق و خو
تشخیص کامل برای کمک به روانشناسان در تدوین یک برنامه درمانی موثر ضروری است.
درمان اختلال استرس پس از سانحه
درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) پس از تصادف رانندگی معمولاً شامل ترکیبی از روش‌های درمانی است که می تواند شامل موارد زیر باشد:
- روان‌درمانی: پزشکان اغلب درمان شناختی رفتاری (CBT) و درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما (TF-CBT) را تجویز می‌کنند. این روش‌های درمانی بر تغییر الگوهای فکری منفی ناشی از رویداد آسیب‌زا و کمک به افراد برای پردازش و درک آسیب‌هایشان تمرکز دارند.
- درمان مواجهه‌ای: این روش درمانی به افراد مبتلا به PTSD می‌آموزد که به افکار و احساسات خود در مورد یک رویداد آسیب‌زا نزدیک شوند. مواجهه کنترل‌شده با این ترس‌ها در یک فضای امن میتواند به کاهش احساس اضطراب و پریشانی کمک کند و به افراد کمک کند تا احساس کنترل بیشتری داشته باشند.
- حساسیت‌زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم (EMDR): درمان EMDR شامل یادآوری تروما در حین انجام حرکات سریع چشم است تا مغز بتواند این خاطرات را به درستی پردازش کند.
درمان EMDR (مخفف: Eye Movement Desensitization and Reprocessing یا حساسیت‌زدایی و بازپردازش از طریق حرکات چشم) یک روش درمانی روان‌شناختی است که برای کمک به افرادی که از تروما (ضربه روانی) یا تجربیات دردناک گذشته رنج می‌برند، طراحی شده است.
هدف این روش، کاهش شدت احساسات منفی مرتبط با خاطرات آسیب‌زا و بازپردازش صحیح آن‌ها در مغز است تا فرد بتواند بدون درد و اضطراب، به آن خاطرات فکر کند.
درمانگر از تحریک دوطرفه‌ی مغز استفاده می‌کند (مثل حرکات سریع چشم، ضربه‌های متناوب روی زانوها یا صداهای متناوب در گوش چپ و راست) تا به مغز کمک کند خاطرات دردناک را پردازش کند.
در هر جلسه، فرد خاطره‌ای ناراحت‌کننده را به یاد می‌آورد و هم‌زمان حرکات چشم یا تحریک دوطرفه را دنبال می‌کند. این فرآیند باعث می‌شود خاطره پردازش شود و بار هیجانی‌اش کاهش یابد.
- داروها: داروهای ضد افسردگی، به ویژه مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، میتوانند به مدیریت علائم PTSD کمک کنند. پزشک می تواند داروهای اضافی را برای رفع علائم خاص مانند اضطراب یا بی‌خوابی تجویز کند.
- مراقبت از خود: عادات سبک زندگی سالم مانند ورزش منظم، داشتن یک رژیم غذایی متعادل، خواب کافی و انجام تمرینات ذهن آگاهی مانند تمرینات تنفسی، مدیتیشن یا یوگا میتواند به بهبودی کمک کند.
چشم‌انداز
چشم‌انداز فرد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) پس از تصادف رانندگی در صورت دریافت درمان و پشتیبانی مناسب میتواند مثبت باشد. زمان بهبودی متفاوت است. برخی افراد ممکن است ظرف چند ماه بهبود قابل توجهی را تجربه کنند، در حالی که برای برخی دیگر ممکن است بیشتر طول بکشد.
افرادی که تحت درمان اختلال استرس پس از سانحه قرار می‌گیرند، در مقایسه با افرادی که تحت درمان قرار نمی‌گیرند، معمولاً شاهد بهبود علائم هستند. استراتژی‌های پشتیبانی و نگهداری مداوم میتواند به جلوگیری از عود بیماری و ارتقای سلامت درازمدت کمک کند.
در پایان، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) ناشی از تصادف رانندگی، یک وضعیت جدی اما قابل درمان است که با تشخیص به‌موقع و رویکردهای درمانی ترکیبی می‌توان آن را مدیریت کرد. بهره‌گیری از درمان‌های روان‌درمانی مانند CBT و EMDR، استفاده از داروهای مناسب تحت نظر پزشک، و انجام تمرینات آرام‌سازی و مراقبت از خود میتواند روند بهبودی را سرعت ببخشد و کیفیت زندگی فرد را بازگرداند.
علاوه بر درمان‌های روان‌شناختی و دارویی، استفاده از برخی مکمل‌های تغذیه‌ای طبیعی نیز میتواند به کاهش اضطراب، بهبود خواب و تنظیم خلق و خو کمک کند. از جمله این مکمل‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مکمل منیزیم: برای کاهش تنش‌های عصبی و بهبود خواب
- مکمل امگا ۳: برای بهبود عملکرد مغز و کاهش علائم افسردگی و اضطراب
- مکمل ویتامین‌های گروه B: به ویژه B6 و B12 برای حمایت از سیستم عصبی
- مکمل ملاتونین: برای تنظیم چرخه خواب در افرادی که دچار بی‌خوابی ناشی از PTSD هستند
- گیاه آشواگاندا یا جینسینگ: برای کاهش استرس مزمن و افزایش مقاومت روانی
برای تهیه این مکمل‌ها با کیفیت معتبر، می‌توانید از خدمات داروخانه آنلاین خانه دارو بهره‌مند شوید. ما در خانه دارو، با ارائه مشاوره تخصصی و ارسال سریع محصولات به سراسر کشور، به شما کمک می‌کنیم تا مسیر بهبودی خود را با اطمینان طی کنید. اگر ساکن شرق استان تهران هستید، داروهای مورد نیاز خود را می‌توانید از داروخانه در شهر پردیس نیز دریافت کنید. برای دریافت مشاوره و خرید آنلاین، همین حالا به سایت خانه دارو مراجعه کنید.
توسط: حسین طهرانی